پاستوریزاسیون خاک پوششی
قبل از انتقال خاک و ترکیبات آن، کف محل نگهداری خاک بایستی با فرمالدئید و سموم دیگر ضد عفونی شود. اگر در استریل بودن مواد خام خاک پوششی شک دارید و یا اگر برای مدت طولانی در مزرعه ذخیره شده اند، بایستی قبل از استفاده ضدعفونی شود. خاک پوششی را به دو روش گرمایی و شیمیایی میتوان ضد عفونی کرد.
در استفاده از روش گرمایی توصیه می شود خاک پوششی را با بخار کم فشار در درجه حرارت 60-62 سانتی گراد به مدت 6 ساعت ضدعفونی نمایید. توجه داشت که نبایستی درجه حرارت با بالاتر از 62 سانتی گراد برسد، زیرا اعتقاد بر این است که در درجه حرارت بیشتر از 62 سانتی گراد باعث از بین رفتن برخی از میکروارگانیسم های مفید خاک از جمله سودوموناس پوتیدا می شود. حضور این باکتری در خاک پوششی لازم است چون باعث تحریک تولید اندام های باردهی قارچ می شود. حضور بعضی از میکروارگانیسم های مفید دیگر در خاک پوششی برای جلوگیری از عمل بیمارگراها مهم است. فقدان میکروارگانیسم های مفید در خاک، موجب می شود درصورت وارد شدن کوچکترین آلودگی، عامل آلودگی به سرعت در خاک گسترش پیدا کند.
اینکه چرا در خاکی که پاستوریزه می شود ته سنجاقی ها و در نتیجه آن قارچی تشکیل نمی شود و یا تعداد قارچ ها به شدت کاهش پیدا می کند هنوز به خوبی روشن نیست. بعضی از محققین حضور باکتری سودوموناس پوتیدا در خاک پوششی را برای تشکیل ته سنجاقی ها ضروری می دانند و اعتقاد دارند که با افزایش درجه حرارت به بیش از 62 درجه سانتی گراد جمعیت این باکتری کاهش پیدا می کند. با وجود این، بعضی از محققین اعتقاد دارند اکسالاتی که از میسلیوم قارچ خوراکی ترشح می شود خاصیت شلاته نمودن (بلوکه نمودن) آهن را دارد. آهن بلوکه شده نمی تواند مورد استفاده قارچ قرار گیرد در نتیجه مقدار قابل دسترس آن به شدت کاهش پیدا می کند. کاهش آهن باعث کاهش تشکیل ته سنجاقی ها می شود. کلسیم حلالیت اکسالات را کم می کند و در نتیجه مانع از شلاته شدن آهن می گردد. در واقع، وقتی که خاک پوششی استریل می شود و یا درجه حرارت آن به بیش از 62 سانتی گراد می رسد، فرایند گرما باعث اختلال در آزاد سازی کلسیم می گردد. کمبود کلسیم باعث افزایش ترشح اکسالات شده و افزایش اکسالات در خاک باعث بلوکه شدن آهن و کمبود آن می شود. در کمبود آهن در تشکیل ته سنجاقی ها اختلال ایجاد می شود. حضور co2 در خاک نیز باعث کاهش کلسیم می گردد. شاید یکی از دلایلی که بایستی برای تشکیل ته سنجاقی ها با تهویه شدید co2 را از خاک خارج کنیم این است که با این عمل کلسیم آزاد در خاک افزایش می یابد.
درجه حرارت پاستوریزاسیون توسط ترمومتری که در بیرون از اتاق قرار گرفته و حسگر آن در داخل خاک پوششی است اندازه گیری می شود. برای پاستوریزاسیون خاک پوششی ابتدا آن را به خوبی مرطوب نمایید. وجود کلوخه های خشک مانع از رسیدن گرمای لازم به درون آن می شود و در وسط کلوخه ها پاتوژن ها زنده می مانند و بعدا در بستر کشت بیماری ایجاد می نمایند. ضخامت خاک پوششی را در زمان پاستوریزاسیون 20cm بیشتر نگیرید تا گرما به تمام قسمت های آن به خوبی نفوذ کند. بعد از سرد کردن خاک پوششی به 25 درجه سانتی گراد، بایستی آن را مستقیما به روی بستر کشت منتقل کرد. در زمان پخش خاک پوششی بر روی بستر کشت، رطوبت آن بایستی در حد ظرفیت زراعی باشد، یعنی خیلی مرطوب و یا خیلی خشک نباشد.
در استفاده از مواد شیمیایی، خاک پوششی توسط محلول فرمالین تیمار می شود. یک لیتر فرمالین (محلول 40 % فرمالین) که با مقدار کافی آب مخلوط شود برای یک متر مکعب خاک پیت کفایت می کند. خاک پوششی نبایستی دارای کلوخه های بزرگ باشد. این کلوخه ها مانع از نفوذ فرمالین به مرکز آنها شده و آلودگی در درون آنها باقی می ماند. بعد از مخلوط کردن فرمالین با خاک، خاک را بصورت کپه درآورده و روی آن را پلاستیک بکشید. بعد از 24 ساعت پلاستیک را بردارید تا بقایای فرمالین از خاک خارج شود. ضد عفونی نباید در درجه حرارت کمتر از 16 سانتی گراد انجام شود، چون در درجه حرارت پایین فرمالین تبخیر نمیشود و بنابراین موثر نیست. در موقع پخش خاک روی بستر کشت نبایستی آثاری از فرمالین در خاک پوششی وجود داشته باشد. در غیر این صورت، باعث مرگ میسلیوم های قارچ خوراکی و یا تاخیر در رشد آنها خواهد شد. در صورتی که خاک پوششی بلافاصله پس از ضدعفونی استفاده نمی شود باید آن را در کیسه های پلاستیکی در بسته نگهداری کرد. زمانی که خاک پوششی را نگهداری می نمایید، بسیار مهم است که نگذارید مواد با خاک تماس پیدا کند و یا بقایای کمپوست و ضایعات قارچ ها به خاک وارد شود. توصیه می شود خاک پوششی در اتاق تمیزی با کف سیمانی ذخیره شود.
آلودگی خاک پوششی می تواند از طرق زیر اتفاق بیفتد.
- عدم رعایت بهداشت در زمان انتقال خاک پوششی آماده
- ذخیره نامناسب خاک پوششی و ترکیبات آن
- استفاده از تجهیزات و ماشین آلات آلوده در زمان تهیه خاک پوششی و تماس اجزای خاک پوششی با خاک و سطوح کثیف
- حضور حشرات (پشه ها) در حالتی که بهداشت رعایت نشود
