خاک پوششی
کمپوست کاملاً تلقیح شده را 14 الی 15 روز پس از تلقیح با لایه ای از خاک پوششی می پوشانند. این لایه برای ته سنجاقی شدن قارچها و آغاز باردهی ضروری است. خاک پوششی سبب تامین آب کافی برای رشد و نمو میسیلیوم ها و تشکیل کلاهکها و نیز محافظت و مراقبت از کمپوست می شود.
ویژگیهای خاک پوششی
مهمترین ویژگیهایی که در خاک باید مورد بررسی قرار گیرد به شرح زیر می باشد:
- ظرفیت نگهداری آب
- اسیدیته
- ساختار
- میزان مواد غذایی
از آنجایی که آب از طریق سطح خاک پوششی تبخیر میشود ظرفیت نگهداری آب خاک از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. به عبارتی خاک باید توانایی جذب و حفظ آب را داشته باشد. ظرفیت نگهداری آب خاک به سه عامل:
- میزان رطوبت موجود در خاک پوششی
- غلظت و تراکم مواد معدنی پوسیده و تجزیه شده
- میزان خاصیت موئینگی
وابسته است.
هرچه رطوبت خاک بیشتر باشد آب بیشتری در اختیار قارچ در حال رشد قرار میدهد که در عملکرد و وزن قارچها موثر است. رطوبت خاک پوششی باید بین 68 تا 76 درصد باشد. رطوبت خاک توسط تولیدکنندگان تایین میشود. هر خاک ظرفیت نگهداری متفاوتی داشته و بر این اساس به گروهای سنگین و سبک تقسیم بندی میشوند. به عنان مثال خاک تاپ ترا جز خاکهای سنگین طبقه بندی میشود.
پرورش دهنگان و مدیران تولید بر اساس نیاز تولید و خاکهای موجود در بازار میتوانند خاک مورد نیاز خود را تهیه و برای استفاده در سالنها محیا کنند.
ساختار خاک
قارچ در سطح خاک پوششی تشکیل میشود. ساختار سطح خاک سبب تبادل گازها (اکسیژن، دی اکسید کربن و بخار آب) می شود. منافذ ریز خاک پوششی سبب تعیین میزان میسیلیوم موجود در خاک پوششی میشود. هرچه خاک متراکمتر و سنگین تر باشد میزان تشکیل میسیلیوم در آن کمتر خواهد بود. خاکهای به شدت متراکم و سنگین شرایط بی هوازی را در پروسه پرورش بوجود می آورند که سبب کاهش اکسیژن و توقف رشد میسیلیوم میشود.
ترکیبات عمومی خاکها
خاکهای پوششی که در پرورش قارچ استفاده میشوند از مواد مختلفی تشکیل شده اند که مهمترین اجزای آن به شرح زیر است.
- پیت: یک ماده آلی که تحت شرایط بی هوازی (در زیر مناطق آبگرفته مثل رودخانه ها و تالابها) بوجود آمده است. از خصوصیات این ماده استریل بودن و اسیدیته پایین آن است. نوع پیت مقدار ظرفیت نگهداری آب را در خاک تعیین مینماید. پیتهای سیاه دارای خلل و فرج فراوانی هستند و در مقایسه با پیتهای قهوه ای آب بیشتری جذب میکنند. مخلوط 80 درصد پیت سیاه و 20 درصد پیت قهوه ای ترکیب مناسبی را برای خاک پوششی فراهم می آورد. خاصیت موئینگی خاک که سبب بالا آمدن آب در خاک پوششی میشود به پیت و میزان خلل فرج ریز آن بستگی دارد هرچه مقدار این خلل فرجهای ریز بیشتر باشد خاصیت موئینگی خاک بیشتر خواهد بود.
- آهک مرده: قارچها و میسیلیوم ها در خاکهایی که اسیدیته نزدیک خنثی دارند به خوبی رشد میکنند. پیت خالص به علت اسیدیته پایین و اسیدی pH مناسب برای رشد و نمو قارچ را فراهم نمیکند به همین خاطر از آهک مرده (کربنات کلیسم Ca CO3) جهت متعادل کردن اسیدیته خاک پوششی استفاده می شود. اهمیت دیگر کربنات کلسیم ایجاد چسبندگی عناصر خاک پوششی و تشکیل دانه بندی درشت و کلوخه ای در سطح خاک است.
- خرده سنگ: میتواند جایگزینی برای آهک مرده باشد و همانند آهک مرده خاصیت چسبندگی دارد.
- نمک: جهت حفظ مقدار هدایت الکتریکی خاک (EC) مورد استفاده قرار میگیرد.
- سنگ گچ: به جای آهک مرده از آن استفاده میشود.
خاکهای موجود در بازار ایران را میتوان به صورت ترکیبی یا بصورت ترکیب شده کامل از برخی شرکتها و نمایندگی ها تهیه کرد.
نام تجاری برخی از خاکهای موجود در بازار ایران
- خاک شیراز
- خاک نوشهر (خاک سیاه شمال)
- خاک ارومیه (تورب ریشه)
- خاک اصفهان
- خاک اصفهان (خاک آماده شرکت نیما)
- خاک هارت پیت
- خاک دی وی بی
- خاک تاپ ترا
