استفاده از بونکر و تونل در کمپوست سازی
هنر تهیه کمپوست قارچ خوراکی در بیش از صد سال گذشته به تدریج توسعه یافته و با انواع دیگر کمپوست که برای مقاصد دیگر استفاده میشوند، متفاوت است. کمپوست و مواد تشکیل دهنده آن عامل کیفیت و عملکرد قارچ می باشد. کیفیت و کارایی بالای کمپوست منتهی به زمان نگهداری طولانی، بافت جامد قارچ و عملکرد سود آور می شود. اگر کمپوست به درستی تهیه نشده باشد منجر به تولید قارچ هایی با بافت نرم، و رطوبت بالا و قابلیت نگهداری اندک می شود.
کمپوست سازی سنتی قارچ خوراکی یک فرایند دو مرحله ای است که به مقدار زیادی بر اساس روشی است که در سال 1950 توسط سیندن و هاوسر توسعه یافته است. به دلیل اینکه مرحله خیس کردن و مرحله I کمپوست سازی سنتی به خوبی کنترل نمی شوند، دما و مقدار اکسیژن در توده کمپوست یکنواخت نیست، در نتیجه منجر به تخمیر بی هوازی و تولید بوی نا مطبوع می گردد. علاوه بر این، مشکلات دیگری از جمله تاثیر آب و هوا روی مرحله I در شرایط محیط آزاد و طولانی شدن زمان فرایند که منجر به از دست دادن مقدار زیادی ماده خشک می شود، نیز از معایب کمپوست سازی سنتی است. در روش های سنتی به دلیل تجزیه ناقص مواد اولیه، منابع غذایی در لیگنین و سلولز کمپوست در دسترس قارچ قرار نمی گیرد و بطور کلی عملکرد قارچ از کمپوست های تهیه شده به روش سنتی کم می باشد. به همین دلیل، سیستم های کمپوست سازی متعددی توسعه یافته است که پس از مخلوط کردن اولیه مواد خام، دمای کمپوست و هوادهی کنترل می شوند.
در سال 1972 لابورد و همکارانش با توجه به اثر مثبت مخلوط کردن کامل مواد خام، کنترل دما و هوادهی خوب در کمپوست ها در زمینه تهیه کمپوست در مدت زمان کوتاه کار کردند. بر اساس نتایج این گروه، انجام یک مرحله با دمای بالا تحت شرایط کاملا کنترل شده با هوادهی خوب مفید بوده و احتمالا برای تولید یک محیط غذایی انتخابی و پر محصول برای کشت قارچ تکمه ای ضروری می باشد. تحقیقات جدیدتر نشان داد که انجام مرحله I در تونل، که امکان بالا رفتن خود به خودی دما تا 80 درجه سانتی گراد را میسر می سازد، تحت شرایط نسبتا هوازی، عملکرد و همچنین کیفیت قارچ را بهبود می بخشد.
لابورد و همکارانش در سال 1987 برای شبیه سازی شرایط دمایی توده کمپوست در مرحله I و تولید کمپوست با عملکرد بالا سیستمی با دمای کنترل شده اولیه بین 70-80 درجه سانتی گراد را ابداع کردند. در این سیستم دمای بالاتر از 70 درجه سانتی گراد برای چندین ساعت، میکروفلور لازم برای تولید کمپوست انتخابی برای رشد قارچ را از بین می برند. به همین دلیل، پس از پایان مرحله I، کمپوست در دمای پایین تر (48-50 درجه سانتی گراد) برای تلقیح میکروبی (جمعیت طبیعی باکتری ها، قارچ ها و اکتینومایست ها) نگهداری می شود.
در سال 1993 گریتیس و آوراستیجنس فرایندی را که به صورت جزئی کنترل می شد پیشنهاد کردند. در این روش، با جریان هوای کم دمای قسمتی از کمپوست ه 70-80 درجه سانتی گراد میرسد. با این حال، یک لایه سردتر (30-40 درجه سانتی گراد) در زیر توده کمپوست نگهداری می شود. این سیستم نیز مانند سیستم لابورد و همکاران نیازمند مخلوط کردن اضافی و انجام پاستوریزاسیون قبل از شیرین سازی در دمای 40-50 درجه سانتی گراد برای حذف NH3، می باشد. به علت اینکه کار روی روش های جایگزین کمپوست سازی سنتی برای اولین بار با استفاده از سیستم کاملا بسته انجام شد، این روش کمپوست سازی تونلی نام گرفته است. این روش به نام های دیگری مانند کمپوست سازی سریع با هوادهی و کمپوست سازس در محیط کنترل شده نیز نامیده می شود.
از تسهیلات کمپوست سازی تونلی برای تولید انواع مختلف کمپوست قارچ (مرحله I، II، III ) استفاده می شود. سیستم کمپوست سازی تونلی براساس کمپوست کردن مواد آلی در یک محفظه بسته (تونل) می باشد. بعد از اینکه تونل با مواد اولیه کمپوست پر شد، درب آن بسته شده و برنامه کنترل محیط آن آغاز می شود. تونل های کمپوست سازی از نظر دما، اکسیژن و میزان رطوبت برای بهینه کردن فرایند کمپوست سازی، مهیا کردن شرایط برای کاهش پاتوژن هاو دستیابی به اهداف کلی فرایند، کنترول می شوند.
در روش کمپوست سازی تونلی، که در کشور های فرانسه، ایتالیا و بلژیک متداول است، مرحله I در دمای ثابت 80 درجه سانتی گراد به مدت 2-3 روز انجام می شود و به دنبال آن مرحله II در دمای 50 درجه سانتی گراد برای 5-7 روز می باشد. چون دمای بسیار بالای بدست آمده در حین مرحله I این روش اکثر میکروب ها که شامل ترموفیل های مفید نیز می باشد را از بین می برد. بعد از سرد کردن کمپوست به دمای 50 درجه سانتی گراد تلقیح مجدد آن با کمپوست رسیده یا باکتری ها و قارچ های گرما دوست در این فرایند ضروری می باشد.
کیفیت کمپوست مرتبط با مواد خام و نوع فرایند ها می باشد. بنابراین، تعجبی ندارد که در کمپوست سازی تونلی کمپوستی تولید شود که از جنبه های تکنیکی / اقتصادی، فیزیولوژیکی و میکروبیولوژیکی با کموست تولید شده با روش سنتی تفاوت داشته باشد.
